Kapsam
Türkiye Cumhuriyeti’nin finansal piyasalar nezdinde gelişmesi ve Dünya’daki diğer finans merkezleri ile rekabet edebilmesi amacıyla kurulan İstanbul Finans Merkezi (“İFM”) ve burada gerçekleştirilecek faaliyetler ile bu faaliyetlere ilişkin teşvik indirim ve istisnaları düzenleyen 7412 sayılı İstanbul Finans Merkezi Kanunu (“Kanun”) 28.06.2022 tarih ve 31880 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
İFM nezdinde gerçekleştirilecek finansal faaliyetler ve finansal kuruluşlar
Kanun’un 2’inci maddesi kapsamında İFM’de gerçekleştirilecek ve belirlenen teşvik indirim ve istisnalardan faydalanabilecek finansal faaliyetler aşağıda belirtilen ilgili mevzuat kapsamında belirtilen faaliyetlerdir.
1) 20/2/1930 tarihli ve 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun,
2) 28/3/2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu,
3) 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu,
4) 23/2/2006 tarihli ve 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu,
5) 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu,
6) 21/11/2012 tarihli ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu,
7) 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu,
8) 20/6/2013 tarihli ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun.
Sayılan mevzuatlar çerçevesinde faaliyette bulunan kuruluşlar, bunların şubeleri, irtibat büroları temsilcilikler ve ulusal varlık fonları aynı madde kapsamında İFM’de faaliyette bulunmak suretiyle teşviklerden yararlanabilecek kuruluşlar olarak belirlenmişlerdir.
Teşvik edilecek finansal hizmet ihracı niteliğindeki faaliyetler
Kanun 5’inci maddesi kapsamında teşvik edilen faaliyetler kapsamında bir ayrıma gitmekte ve İFM’de faaliyette bulunacak finansal kuruluşlar nezdinde gerçekleştirilecek finansal faaliyetlerin yurt dışında yerleşik kişilere sunulması ve bu hizmetlerden nihai olarak yurt dışında faydalanılması koşuluyla finansal hizmet ihracı olarak nitelendirmekte ve ancak bu tür hizmetlerin teşvik edileceğini düzenlemektedir.
Öte yandan, finansal kuruluşların kendi nam ve hesabına gerçekleştirdikleri türev işlemleri, portföylerine varlık alma ve portföylerinden varlık satma işlemleri ile yurt içinde yerleşik kişilerin tasarruflarını yurt dışına çıkaran faaliyetler, finansal hizmet ihracı olarak sayılmamakta ve teşvik dışında tutulduğu belirtilmektedir.
Vergi ve diğer mali yükümlülüklere ilişkin istisna ve indirimler
Kanun 6’ıncı maddesine İFM’de gerçekleştirilen ve finansal hizmet ihracı olarak nitelendirilen faaliyetler için sırasıyla aşağıdaki teşvikleri getirmektedir.
1) Kurumlar Vergisi: Finansal hizmet ihracı faaliyetleri kapsamında elde edilen kazançların %75’i kurumlar vergisinden indirilebilecektir.
2) Banka ve sigorta muameleleri vergisi : Finansal hizmet ihracı faaliyeti kapsamında lehe alınan paralar banka ve sigorta muameleleri vergisinden tamamen istisnadır.
3) Damga vergisi ve harçlar: Finansal hizmet ihracına ilişkin faaliyetlere ilişkin işlemler harçlardan ve bu işlemlere ilişkin düzenlenen kağıtlar damga vergisinden istisnadır.
4) Ücret üzerindeki gelir vergisi: İFM’de istihdam edilen personele ödenen aylık ücretin yurt dışında en az beş yıllık mesleki tecrübeye sahip kişilerde %60’ı, yurt dışında en az on yıllık mesleki tecrübeye sahip kişilerde ise %80’i gelir vergisinden istisnadır. Bu istisnadan yararlanılması içinse ilgili personelin İFM’de başlamadan önceki son üç sene Türkiye’de çalışmamış olması gerekmektedir.
5) İFM’de yer alan taşınmazlar için damga vergisi ve harçlar: İFM’de yer alan taşınmazların kiralanmasına dair işlemler her türlü harçtan ve bu işlemlere ilişkin düzenlenen kağıtlar damga vergisinden istisnadır.
Yukarıda yer alan süresiz teşviklere ek olarak, ayrıca Kanun’un Geçici 1’inci maddesi kapsamında ilave kurumlar vergisi ve harç muafiyetleri düzenlenmektedir:
1) 2022 ila 2031 yılları arasında finansal faaliyetler nezdine %75 olarak belirlenen indirim, %100 oranında uygulanacaktır.
2) Kanun’un yürürlük tarihinden itibaren beş yıl süreyle, İFM bünyesinde faaliyette bulunacak şirketlerden 492 sayılı Harçlar Kanunu gereğince alınması gereken finansal faaliyet harçları alınmayacaktır.
Yabancı para birimiyle defter tutmak ve belge düzenlemek
Kanun 7’inci maddesi kapsamında, İFM’de faaliyet gösteren kurumların tutmak zorunda oldukları defterler ile düzenleyecekleri belgelerin yabancı para birimiyle tutulabilmesi ve düzenlenebilmesine ilişkin olarak Hazine Maliye Bakanlığını yetkili kılmaktadır. Haliyle bu kapsamda bir hak Hazine Maliye Bakanlığı tarafından yapılacak bir düzenlemeyi takiben ilgili kurumlara tanınabilecektir.
Türkçe kullanma zorunluluğu bulunmaması ve hukuk serbestisi
Kanun 7’inci maddesi kapsamında, İFM’de faaliyette bulunan şirketlerin kendi aralarında ve İFM’de yürüttükleri faaliyetler kapsamında düzenlenen muamele, mukavele ve muharebeler hakkında 805 sayılı İktisadi Müesseselerde Mecburi Türkçe Kullanılması Hakkında Kanunun 1’inci ve 3’üncü maddelerinin uygulanmayacağını ifade etmektedir. Bu kapsamda İFM bünyesindeki şirketler, Türkiye’deki diğer tüm şirketlerin aksine Türkiye dahilindeki her nevi muamele, mukavele, muhabere, hesap ve defterlerini Türkçe tutmaya mecbur değildirler.
Öte yandan, aynı madde kapsamında İFM bünyesindeki şirketlerin kendi aralarında İFM’de yürüttükleri faaliyetler kapsamında, gerçekleştirilen faaliyetlerinin tabi olduğu mevzuata aykırı olmaması kaydıyla, özel hukuka tabi olarak yaptıkları her nevi işlem ve sözleşmelerde serbestçe hukuk seçimi yapılabileceği düzenlenmiştir.